بی‌طرفی شبکه چیست و چرا مهم است؟
این مطلب سعی می‌کنم توضیح بدهم بی‌طرفی شبکه یا Net neutrality چیست و از بین رفتن آن چه مشکلاتی را ایجاد می‌کند؟
از نظر کلاسیک بی‌طرفی شبکه یا Net Neutrality به اصولی گفته می‌شود که در سال ۲۰۰۳ توسط تیم وو(Tim Wu) استاد حقوق رسانه دانشگاه کلمبیا مطرح شد. بر اساس اصول بی‌طرفی شبکه ترافیک اینترنت باید بدون در نظر گرفتن فرستنده، گیرنده، نوع یا محتوای آن بدون تبعیض، محدودیت یا دخالت در اختیار کاربر قرار گیرد تا آزادی انتخاب کاربر مورد تعرض قرار نخواهد نگیرد.
اجازه بدهید با یک مثال کاملا غیر اینترنتی شروع کنیم. فرض کنین خطوط متروی شهری مسیر‌های اینترنت است و مردم اطلاعاتی که در این مسیر‌ها در حال حرکت هستند. هر ایستگاه مترو هم یک شرکت ارایه دهنده اینترنت یا ISP است. در حالت عادی ایستگاه‌های قطار به همه اجازه ورود، خرج، سوار و پیاده شدن از قطار را می‌دهد و رفتاری کاملا بی‌طرف و بدون تبعیض دارند. ملاک ورود به ایستگاه نه رنگ و نژاد است، و نه مذهب و ثروت.
در سند تبیین الزامات شبکه ملی اطلاعات مصوب شورای عالی فضای مجازی اصل بی طرفی شبکه مورد تاکید قرار گرفته و از طرفی برای حمایت از سرویسهای بومی بر نظام تعرفه ترجیحی نیز به عنوان یک اصل تاکید شده است.
— MJ Azari Jahromi (@azarijahromi) November 13, 2017
در این حالت شبکه متروی شهری طرف هیچ کسی را نمی‌گیرد و تبعیضی بین مسافر‌ها قائل نمی‌شود. تنها ملاک وارد شدن کشیدن کارت مترو است و پرداخت هزینه‌ای برابر برای همه. اما اگر در یکی از ایستگاه‌ها مامورین جلوی سوار شدن افراد به دلیل مثلا رنگ پوست را بگیرند چی؟ یا مثلا الویت سوار و پیاده شدن به مترو بر اساس مذهب و نژاد باشد. به عنوان نمونه اعلام کنند اول مسلمان‌ها باید سوار شوند و اگر جا بود مسیحی‌ها. یا حتی بدتر، قطار افراد را به دلیل جنسیت تغییر بدهند. مثلا اعلام کنند در قطار اول مرد‌ها فقط حق سوار شدن دارند و در قطار بعدی فقط زن‌ها. اینجا است که بی‌طرفی نقض می‌شود و تبعیض جای برابری را خواهد گرفت.
در شبکه اینترنت هم همین روال است. ایستگاه‌های قطار که همان ISP ها هستند، باید با اطلاعات وب‌سایت‌ها(و به صورت کلی ترافیک شبکه) به صورت برابر برخورد کنند. حق ندارد بگویند من از یوتیوب خوشم نمی‌آید پس سرعتش را کم می‌کنم و یا آن را باز نمی‌کنم. یا مثلا برای باز کردن آن پول بیشتری دریافت می‌کنم.
از بین رفتن بی‌طرفی شبکه یک فاجعه بزرگ برای دنیای اینترنت و فعالین آزادی اینترنت محسوب می‌شود. تا زمانی که شبکه بی‌طرف بود، شرکت‌ها حق نداشتند به صورت غیربرابر و تبعیض آمیز با سرویس‌ها و سایت‌های اینترنتی رفتار کنند ولی در زمانی که این سیاست نقض شده باشد، این شرکت‌ها می‌توانند سیاست‌های خود را تغییر دهند و رفتاری تبعیض آمیز با کاربران خود، سایت‌ها و سرویسهای اینترنتی داشته باشند.
در ایران هم ما این مشکل را داریم. اینترنت ایران یک اینترنت تبعیض‌آمیز، غیربرابر و غیر بی‌طرف است که باعث تشدید فیلترینگ و نقض حریم خصوصی می‌شود. در ایران ۵۰۰ وب‌سایت هستند که بازدید از آنها نصف قیمت است و میزان ترافیک داخلی و خارجی کاربران با هم برابر نیست. شما اگر سایتی خارج ایران را باز کنید ترافیک بیشتری را باید مصرف کنید که به دنبال آن پول بیشتری را پرداخت می‌کنید. اگر هم سایت شما در بین این فهرست نیست باید برید به «سامانه ثبت دامنه‌های اینترنتی با میزبانی داخلی» و سایت خود را ثبت نام کنید.
خب تا اینجا فهمیدیم که در مورد ایران با نقض بی‌طرفی شبکه شما برای بازدید از سایت‌های خارج ایران باید پول بیشتر از سایت‌های داخل ایران بدید. پس طبیعی است که همیشه نگران مقدار ترافیک بین‌المللی خودتان باشید. پس وقتی مثلا در نتیجه جستجو اینترنتی خودتان در مورد «میرحسین موسوی» در موتورهای جستجوی داخلی می‌بینید یک ویکیپدیا خارج ایران و درنتیجه بازدید از آن گران‌تر از بازدید از وب‌سایت صراط نیوز است که در دخل ایران میزبانی می‌شود، شما ناخود آگاه به سمت داخلی که اطلاعاتی سانسور شده، دروغ و جعلی می‌دهد، فرستاده خواهید شد. این یعنی افزایش سانسور با نقض بی‌طرفی شبکه بدون آنکه چیزی را فیلتر کرده باشند.
ایران از روزی که شبکه ملی اطلاعات راه افتاد، بی‌طرفی شبکه را نقض می‌کند و اقای آذری‌جهرمی اصرار دارند که بی‌طرفی در اسناد شبکه ملی‌اطلاعات مورد تاکید قرار گرفته است، ادعایی که صحت ندارد. حداقل در بخش‌ها عمومی این اسناد چنین چیزی نیست.
حتی در منشور حقوق شهروندی نیز بر روی عدم تبعیض در اینترنت تاکید شده است. نمی‌دانم نویسنده‌های این منشور وقتی می‌نوشتند عدم تبعیض فهمیدن معنی‌اش چیست یا هنوز تبعیض برایشان فقط در جنسیت و نژاد و مذهب است؟ در دنیای امروز بین اطلاعات هم نباید تبعیض قائل شد.
برای بیشتر خواندن در این مورد اینجا کلیک کنید.
